پاسخ خودآزمایی های زبان فارسی۲ ( از درس اول تا درس چهاردهم )

 

پاسخ خودآزمایی های زبان فارسی۲  ( از درس اول تا درس چهاردهم )

خلاصه ی درس اول :

- زبان و گفتار دو پدیده جدا از هم هستند .

- گفتار پدیده ی مادی ، فیزیولوژیایی و روان شناختی است .

- با محروم شدن فرد از تکلم ، فهم آوایی از میان نمی رود .

- زبان توانایی تولید و درک جملات است ؛ گفتار کاربرد عملی این توانایی است .

بیاموزیم :

در زبان فارسی نباید به پیروی از زبان عربی ، کلمات فارسی را با .... یَت ( یّة ) همراه کنیم ؛ بنابراین به کاربردن کلماتی مانند خوبیّت ، رهبریّت ، آشنائیّت ، منیّت ، دوئیّت ، شهریّت ، برتریّت و .... صحیح نیست . اما کلماتی مانند : بشریّت ، مدیریّت ،

انسانیّت و ... چون عربی هستند ، اشکالی ندارد .

خود آزمایی درس اول :

1) تمایز زبان و گفتار را با قواعد شطرنج و بازی شطرنج مقایسه کنید .

با توجه به متن درس مي توان گفت كه توانش زباني، ثابت و غير قابل تغيير است و هيچ گونه خطا و اشتباهي در آن اتفاق نمي افتد . بلكه خطا و اشتباه در گفتار رخ مي دهد . قواعد شطرنج نيز مثل توانش زباني ثابت و غير قابل تغيير است اما خود بازي شطرنج مانند گفتار است كه امكان خطا و اشتباه در آن بسيار است .

2) چگونه می توانیم ثابت کنیم که کرولال ها از توانش زبانی برخوردارند .

زیرا ارتباط افراد كرولال با دیگران ازطريق نمودحركتي است و با اين روش مقصود همديگر را درك مي كنند.

3) فواید تمایز میان زبان و گفتار را در یک بند بنویسید .

الف)  تمايز زبان و گفتار به ما كمك مي كند تا بدانيم كه خطا و اشتباه فقط در گفتار رخ مي دهدولي رفع واصلاح آن به وسيله زبان صورت مي گيرد .  ب) افراد كر و لال نيز از توانايي ذهني زبان برخوردارند و به هنگام استفاده از آن به جاي  نمود آوايي يا گفتار ازنمود حركتي كمك مي گيرند .  ج)براساس اين تمايز نشان مي دهيم كه چرا گوناگوني لهجه اي و گويشي به يگانگي زبان آسيبي وارد نمي رسانند. علت اين امر آن است كه گوناگوني ياد شده به گفتار مربوط است نه به زبان .

4) چرا به کاربردن کلماتی چون « آشنائیّت » و « خوبیّت » و « ایرانیّت » درست نیست ؟ شکل درست این کلمات را بنویسید.

زیرا واژه های « آشنا ، خوب ، ایرانی » فارسی اند و « یّت » پسوند مصدر ساز عربی است که به کار بردن آن با کلمه های فارسی درست نیست . بهتر است این کلمات را این گونه به کار بریم : « آشنایی » یا « آشنا بودن » ، « خوبی » یا « خوبی بودن »

و « ایرانی » یا « ایرانی بودن » .

خلاصه ی درس دوم :

- جمله واحدی از زبان است که از یک یا چند گروه ساخته شده و از نهاد و گزاره تشکیل شده است .

- نهاد جدا در ابتدای جمله نمی آید و قابل حذف است .

- نهاد پیوسته همان شناسه است که قابل حذف نیست .

- اصل این است که نهاد جدا ، با شناسه مطابقت کند اما استثنا هم دارد .

- درحالت عادی بین نهاد جدا و پیوسته ی جمله ها از نظر شخص و شمار هم آهنگی وجود دارد .

بیاموزیم :

هرگاه در ترکیب وصفی ، صفت مختوم به ای = ی باشد ، بهتر است « ی نکره » را به آخر موصوف اضافه کنسم :

مردجنگی + ای / ی            مردی جنگی

حکیم نامی + ای / ی          حکیمی نامی

عکس رنگی + ای / ی          عکس رنگی

جز این می توانیم صفت دیگری که نختوم به ای / ی نباشد بیاوریم و « ی نکره » را به آخر آن بیفزاییم .

دوست گرامی               دوست گرامی و محترمی

عکس رنگی               عکس رنگی و مناسبی

خود آزمایی درس دوم :

1) درمتن زیر ، این تمرین ها را انجام دهید .

الف ) نمودار ساده ی هر جمله را رسم کنید و جمله ها را زیر نمودار بنویسید . ب) نهاد جدا و پیوسته ی جمله ها را مشخص کنید و بنویسید در کدام جمله ها ، نهاد جدا با پیوسته مطابقت دارد . دلیل عدم نطابق را بنویسید .

- انس بن مالک می گوید :

انس بن مالک ( نهاد )                                       می گوید (گزاره )

نهادجدا                                                       نهادپیوسته -َد

نهاد جدا (انس بن مالك ) ونهاد پيوسته(ـَـ د)مطابقت دارند .

- روزی رسول اکرم ( ص ) به خانه ی مادرم آمدند .

رسول اكرم (ص )  ( نهاد )             روزی به خانه ی مادرم آمدند 0 گزاره )

نهاد جدا                                                      نهاد پيوسته –َ ند

در اين جمله ،‌ نهاد پيوسته و جدا مطابقت ندارند وعلت آن احترام به پيامبر(ص) است .( 2 جزئي )

-برادر کوچکم ، ابوعمیر ، سخت دل تنگ و اندوهگین بود .

برادر كوچكم ، ابو عمير ( نهاد )         سخت دل تنگ و اندوهگين   بود ( گزاره )

نهاد جدا              بــدل                                    مسند                     نهاد پيوسته( تهی )

نهاد جدا(برادر كوچكم ) ونهادپيوسته(ф) مطابقت دارند . (سه جزئي مسندي )

- حضرت رسول اکرم (ص) علت دل تنگی برادرم را از ما پرسیدند.

حضرت رسول (ص)  (نهاد )   علت دل تنگي برادرم را     از ما    پرسيدند .( گزاره )

نهاد جدا                                     مفعول                       متمم    نهاد پيوسته –َ ند

نهاد جدا و پيوسته مطابقت ندارند ، علت آن احترام به پيامبر(ص) است.( چهار جزئي مفعولي متممي )

- مادر گفت :

مادر ( نهاد )                                   گفت ( گزاره )

نهادجدا                                         نهاد پیوسته ( تهی )

نهاد جدا وپيوسته مطابقت دارند . (چهار جزئي مفعولي متممي )

- ابو عمیر پرنده ی زیبایی داشت .

ابو عمیر ( نهاد )          پرتده زیبایی داشت ( گزاره )

نهاد جدا                                نهاد پیوسته ( تهی )

نهاد جدا وپيوسته مطابقت دارند .( سه جزئي مفعولي )

- غالباً با آن سرگرم می شد .

محذوف ( ابو عمیر ) ( نهاد )       غالباً با آن سرگرم می شد ( گزاره )

نهاد جدا                                 نهاد پیوسته ( تهی )

نهاد جدا(ابو عمير محذوف)  ونهاد پيوسته مطابقت دارند . (سه جزئي مسندي )

- اینک آن پرنده ، مُرده است .

آن پرنده ( نهاد )     اینک مُرده است ( گزاره )

نهاد جدا                  نهادپیوسته ( تهی )

نهاد جدا وپيوسته مطابقت دارند .(دوجزئي )

- رسول اکرم (ص) نیز اندوهگین گردیدند .

رسول اكرم (ص)   ( نهاد ) نیزاندوهگين گرديدند . ( گزاره )

نهاد جدا                                نهاد پيوسته –َ ند

نهاد جدا و نهاد پيوسته مطابقت ندارند . علت آن احترام به پيامبر(ص) است (سه جزئي مسندي )

2) برای جمله های زیر ، فعل هایی با شناسه ی مناسب بیاورید و رابطه ی شناسه را با نهاد از نظر شمار بررسی کنید.

علي ومسعود با هم به دبيرستان رفتند . (نهاد :جمع ← شناسه: جمع ) ←نهاد با شناسه مطابقت دارد .

- بسياري از انسان ها از نظر رنگ ونژاد و زبان با هم اختلاف دارند اما از نظر اصل انسان بودن با هم مشترك هستند . ( نهاد: جمع ← شناسه : جمع )  ←نهاد با شناسه مطابقت دارد .

- در قرن چهارم هجري ، ملت ايران با تكيه بر زبان وفرهنگ خود درخت تازه اما اصيلي را پروردند . ( نهاد، ملت: اسم جمع است شناسه مي تواند مفرد يا جمع بيايد .) كه در آب وهواي اسلام پرورش يافته بود . (نهاد: درخت  ،مفرداست ،شناسه هم مفرداست . ) ←نهاد با شناسه مطابقت دارد .

-   ملتي كه طالب استقلال سياسي باشد/ باشند  به زبان مادري خود سخن مي گويد/مي گويند  . ( نهاد: ملت، اسم جمع است  در اين حالت شناسه مي تواند مفرد يا جمع باشد )

-   ما وفرد وسي با وجود هزار سال فاصله ي زماني با زبان پيوندهاي مشترك داريم . (نهاد :جمع  ←شناسه :جمع  ) ← شناسه: با نهاد مطابقت دارد .

-   با ديگران چنان رفتار كن(فعل امر،دوم شخص مفرد شناسه фاست  (كه دوست داري ديگران با تو رفتار كنند . ( نهاد :جمع ←شناسه: جمع) ←نهاد با شناسه مطابقت دارد .

- كتاب ها از دستم رها شد و بر زمين افتاد . ‌( مطابقت ندارد زيرا نهاد غير جاندار است وشناسه مي تواندهم مفرد وهم جمع باشد )

-  امير با دوستش جمعه ها به كوه نوردي مي رود . ( نهاد : مفرد ← شناسه : مفرد  ) ← شناسه با نهاد مطابقت دارد .

3) تفاوت زبان و گفتار را در یک بند بنویسید .

زبان يك توانايي ذهني است در حالي كه گفتار نمود آوايي اين توانايي ذهني مي باشد .  هر گونه خطا واشتباه در گفتار رخ مي دهد وبه وسيله ي زبان اصلاح ورفع مي گردد.همه ي انسان ها حتي افراد كر ولال داراي اين توانايي ذهني (زبان ) هستند اما درگفتار با هم فرق دارند،زيرا افراد لال به جاي استفاده از نمود آوايي،از نمود حركتي كمك مي گيرند.قواعد زبان ثابت است وتغيير نمي كند ولي گفتارمتغير است.

خلاصه ی درس سوم :

ویرایش : هر نوشته ای باید از جهات گوناگون زبان ، محتوا ، دقت ، نظم آراستگی ، رعایت علائم نگارشی ، نکات دستوری

و املایی بازبینی شود . این بازبینی نوشته ، ویرایش نام دارد .

- انواع ویرایش : فنّی ، زبانی ، تخصصی .

- درویرایش فنّی به نشانه گذاری ، شیوه ی خط فارسی ، املای درست واژگان توجه می شود .

- درویرایش زبانی و ساختاری کاربردهای نابه جا در حوزه های معنایی و ساخت زبان فارسی مطرح می شود .

- کسی که کار ویرایش را انجام می دهد ، ویراستار نام دارد .

- عمل ویرایش را ویراستاری نیز می گویند .

خود آزمایی درس سوم :

1)عبارت های زیر را ویرایش کنید :

– تيم ملي ايران به رهبري مربي خوب خود با اجراي شش بازي پي در پي ،‌ آن را به سود خود به پايان برد .تيم مقابل كه روحيه ي خوبي نداشت ، بر خلاف تصور تماشاگران شكست خورد ، مربيان اين تيم قبلاً نشست هايي براي ارزيابي تيم هاي مقابل داشتند

- غلام محمدخان طرزي افغاني ، دو قطعه شعر گفته بود : يكي در مدح امير عبدالرحمان خان ،ديكتاتور خشن وتندخوي افغان و ديگري در مدح رقيب او . او هر دو قطعه را درجيب خود گذاشته بود . روزي كه قرار بود شعر را درحضور او بخواند ، دست در جيب كرد وقصيده را بيرون آورد اما از بخت بدش قصيده ي مربوط به رقيب او را بيرون آورد . خواست بخواند كه به تته پته افتاد . امير متوجه اين نكته شد . او را به پيش خود خواند وكاغذ را از او گرفت . چون از ماجرا مطلع شد فرمان هاي  لازم را صادر كرد . طبق دستور او دو ديوار كوتاه به موازات هم ساختند وشاعر بينوا را ميان دو ديوار گذاشتند و گروهي مأمور شدند ، تا او را بيازارند .

-  چگونه مي توان عليه گذشته ي افرادي كه نمي شناسيم ، عمليات قانوني انجام دهيم  و موضوع را به طور دقيق ارزيابي كنيم ؟ اين كارهم  مستلزم شناخت و هم مستلزم صرف وقت فراوان است . در غير اين صورت تجسس در كارديگران جايز نيست .

- رفتن به نمايشگاه و برگشت از آن ، مدت زيادي طول نكشيد ولي در همان زمان كم، از غرفه هاي زيادي ديدار كردم كه بسيار جالب توجه بود . يك دوره  شاهنامه خريدم زيرا اين اثر، شناسنامه ي ملت ايران و سند مليت ماست كه بايد آن را حفظ كرد وخواند واز پندهاي آن عبرت گرفت . هم چنين ديوان پروين اعتصامي شاعر معاصر ايران را نيز خريدم . سپس در غرفه هاي ديگر گشت و گذاري انجام دادم و در پايان از نمايشگاه خط وخوشنويسي كه در كنار نمايشگاه بر پا شده بود باز ديد كردم و آثار نفيس و هنرمندانه را كه چشم نواز بودند ، ملاحظه كردم وازديدن آن ها  لذت بردم . . . .

2) جمله های زیر را به دو صورت وبرایش کنید :

- رستم در شاهنامه ، پهلوان قوی ای توصیف شده است .

رستم در شاهنامه ، پهلواني قوي توصيف شده است / رستم در شاهنامه ،پهلوان قوي و قدرتمندي توصيف شده است .

- او دلایل قوی ای و محکمی برای سخن خود ارائه داد .

او دلايلي كافي براي سخن خود ارائه داد . / او دلايل كافي و كاملي براي سخن خود ارائه داد .

- در کنار آن خط ، خط موازی ای بکشید .

در كنار آن خط ، خطي موازي بكشيد. / دركنار آن خط ، خط موازي و بلندي بكشيد .

خود آزمایی درس چهارم :

1) با رسم نمودار ، گروه های تشکیل دهنده ی هر جمله و نقش هر گروه را مشخص کنید :

الف ) زندگی هدف دار ( نهاد ) آرزوی آزاد مردان است .0 گزاره )

زندگی هدف دار     آرزوی آزاد مردان               است

گروه اسمی            گروه اسمی ( مسند )        گروه فعلی ( فعل )

ب) رستم ( نهاد ) چهره ای محبوب و ملی دارد .( گزاره )

رستم               چهره ای محبوب و ملی              دارد

گروه اسمی            گروه اسمی (مفعول )          گروه فعلی ( فعل )

پ) سهراب ( نهاد ) خود را به او می شناساند .(گزاره)

سهراب              خود را                        به او                     می شناساند .

گروه اسمی      گروه اسمی ( مفعول )   گروه اسمی ( متمم)         گروه فعلی ( فعل )

ت) مطالب اضافی( نهاد ) در این درس نمی گنجد .(گزاره )

مطالب اضافی                         دراین درس                             نمی گنجد.

گروه اسمی                       گروه اسمی ( متمم)                  گروه فعلی ( فعل )

ث) زبان شناسان ( نهاد ) ، زبان را یک نظام می دانند .(گزاره )

زبان شناسان                  زبان را                               یک نظام                      می دانند.

گروه اسمی                گروه اسمی (مفعول)         گروه اسمی(مسند)         گروه فعلی( فعل)

2) به هریک از جمله های بالا یک یا چند متمم قیدی اضافه کنید .

الف ) زندگي هدف دار در سايه ي آزادي و عدالت ، آرزوي آزاد مردان است .

ب ) رستم در ميان ايرانيان ، چهره اي محبوب و ملّي دارد .

پ ) سهراب از روي صداقت و سادگي ، خود را به  او مي شناساند .

ت ) مطالب اضافي براي آموزش بيش تر ، در اين درس نمي گنجد .

ث ) زبان شناسان ، از ابتداي تاريخ زبان شناسي علمي ، زبان را يك نظام مي دانند .

خلاصه ی درس پنجم :

- نوشته انواع گوناگون دارد و انواع توشته را براساس 4 اعتبار می توان طبقه بندی کرد :

1- گونه های زبان   2- طرز بیان    3- قالب   4- موضوع و محتوا

- نوشته ها به اعتبار گونه های زبان ممکن است علمی ، ادبی ، اداری ، نامه ، زندگی نامه ، گزارش ، قطعه ادبی ، مقاله ، نمایش نامه و ..... باشد .

- نوشته به اعتبار موضوع و محتوا ممکن است دینی ، علمی ، ادبی ، هنری ، فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی ، فلسفی عرفانی ، اخلاقی ، اقتصادی و ..... باشد .

- در نقل و قول ها یک نوشته از زبان محاوره استفاده می شود .

- ویژگی های زبان محاوره ، جا به جا شدن ارکان دستوری ، شکسته نویسی کلمات ، استفاده از لغات ، اصطلاحات و ....

سادگی و قابل فهم بودن آن است .

- مهم ترین ویژگی های زبان معیار عبارتند از :

1- زبان ملی و رسمی ، فرهنگی و علمی ، مطبوعاتی و آموزشی کشور ماست 2- زبان درس خواندگان و تحصیل کردگان است  3- این زبان به غیر فارسی زبانان آموزش داده می شود 4- نشانه ها و عناصر محلی ، لهجه ای ، لغات مهجور فارسی و لغات بیگانه در آن دیده نمی شود .

گونه های مختلف زبان معیار عبارتند از :

1- گونه ی علمی 2- گونه ی ادبی 3- گونه ی اداری 4- گونه ی روزنامه ای 5- گومه ی گفتاری 6- گونه ی کودکانه .

خودآزمایی درس پنجم :

1)گونه های زبان و نوع نوشته های زیر را معلوم کنید :

 

	زبان	قالب	موضوع	بيان	مخاطب
نوشته اول	ادبي	زندگي نامه	اجتماعي	جدي	عام
نوشته دوم	مطبوعاتي /علمي	گزارش / مقاله	علمي فرهنگي	جدي	عام
نوشته سوم	اداري	نامه	فرهنگي	جدي	خاص

 

2)خلاصه داستان خیروشر را دریک صفحه به زبان کودکانه بنویسید.

هر دانش آموز به تناسب ذوق و استعداد و توانايي خود از زبان كودكانه استفاده كند .

يكي بود يكي نبود. روزي روزگاري دو نفر با هم مسافرت مي كردند . يكي از آن ها به نام خير آدم خوب و مهرباني بود . او دو تكه جواهر گران قيمت همراه خود داشت اما نفر دوم آدم دزد وبدجنسي بود . نام او شر بود . او مي دانست خير دوتكه جواهر گران قيمت همراه خود دارد، به خاطر همين دنبال فرصتي مي گشت تا اين گوهرهاي ارزشمند را از چنگ او خارج كند . خير و شـر دربيـابان گرم وسـوزاني به سفر خود  ادامه مي دادند . خير كه خيلي تشنه مي شد ، در طول سفرمرتب آبي كه همراه خود داشت مي خورد تا اين كه تمام شد . بعداز مسافتي كه درصحرا به جلو رفتند ، خير تشنه شد . هرچه تحمل كرد فايده نبخشيد . به ناچـار از شر خواسـت به او آب بـدهد . شر كه دنـبال فرصت مي گشت ابتدا  از دادن آب خود داري كرد . خير به او گفت : دو گوهر گران قيمت خود رابه تو مي دهم اما او قبول نكرد … ( دنباله ي داستان به عهده دانش آموزان است .)

3) مصدرهای داخل کمانک را به فعل مناسب بدل کنید و توضیح دهید چرا در بعضی موارد می توان فعل را هم مفرد و هم جمع آورد.

-گذشتن : می گذرند / می گذرد ( زیرانهاد غیرجاندار و جمع است و فعل را می توان هم مفرد و هم جمع آورد .)

داشتن : دارد ( زیرا نهاد « گذشت » مفرد است )  - برخاستن : برمی خیزیم  - دادن : می دهیم - برگشتن : برمی گردند / بر

می گردد (زیرا نهاد غیر جاندار و جمع است و فعل را می توان هم مفرد و هم جمع آورد . - باز ایستادن : باز می ایستد .

- شدن : شود / شوند ( زیرا نهاد غیر جاندار و جمع است و فعل را می توان هم مفرد و هم جمع آورد.- آمدن : می آیند/

می آید ( زیرا نهاد غیر جاندار و جمع است و فعل را می توان هم مفرد و هم جمع آورد . – افشاندن : بیفشانیم – دروکردن :

درو کنیم .

4) با مراجعه به یکی از مجلات زیر مطلبی را انتخاب و پس از مطالعه نوع نوشته را از نظر زبان بیان و قالب تعیین کنید.

سلام بچه ها – رشد جوان – سروش نوجوانان – باران ( تکلیف دانش آموز) .

خلاصه ی درس ششم :

- گفتار و زبان با خط و نوشتار متفاوت است .

- گفتار و زبان ماهیت ذاتی و فیزیولوژیانی انسان است در حالی که خط و نوشتار ماهیتاً جنبه ی فرهنگی اجتماعی دارد .

- سابقه ی زبان و گفتار بسیار بیشتر از خط و نوشتار است .

- برای یادگیری خط و نوشتار به استعداد طبیعی خاصی مجهز نبستیم . ولی در مورد زبان چنین نیست .

- گفتار در زمان اتفاق می افتد ، نوشتار در مکان .

- گفتار گذرا و ناپایدار است و نوشتار پایدار و ماندگار .

- گفتار دو طرفه است ، نوشتار یک طرفه .

- به علت امکان تفکر ، سنجش و تجدید نظر در نوشتار ، نوشته سنجیده تر از گفتار است .

- آثار ادبی و میراث فرهنگی جوامع دارای خط از طریق نوشته ، به آیندگان منتقل می شود .

- هر خطی سیر تکاملی ویژه ی خود را دارد که به خط الفبایی می رسد .

خود آزمایی درس ششم :

1) چرا شکل گفتاری و نوشتاری کلمات مقابل تفاوت دارد ؟ خواهر ، خوردن ، خواستار ، خوابیدن .

زيرا در گذشته شكل گفتاري و نوشتاري اين واژه ها مثل هم بوده است و اما به مرور زمان شكل گفتاري آن ها از شكل نوشتاري فاصله گرفته و تغيير يافته است وصورت مكتوب باقي مانده است  و امروز به همان شكل گفتاري گذشته نوشته

مي شود بدون آن كه تغييري در آن داده شود. همچنين سهولت تلفظ باعث تغيير در نمود آوايي شده ولي نوشتار به حال خود باقي مانده است .

2) بررسی کنید که آیا در زبان های دیگر نیز بین شکل گفتاری و نوشتاری کلمات تفاوت وجود دارد چندنمونه بیان کنید.

در زبان هايي مثل انگليسي وعربي نيز كلماتي وجود دارد كه بين صورت گفتاري و نوشتاري آن ها تفاوت وجود دارد ؛ مثال :

خورشيد= (اشمس) الشّمس     صبح = ( ولفجر) والفجر      بالاخره = ( بلخره ) بالاخره    ستارگان =(كنجوم ) كالنّجوم

اين (ديس)this                   جهان(ورد)World             سگ  (داگ)Dog               هشت(ايت)  Eight

3) تفاوت های میان گفتار و نوشتار را بنویسید .

الف ) زبان و گفتار را در خانه و پيش افراد خانواد  ياد مي گيريم وبـراي گفتن زحمتي نمي كشـيم  اما خـط ونوشتار را در مدرسـه و نـزد معـلم مي آموزيم . وبراي نوشتن ، ناگزيريم زحمت زيادي بكشيم .

ب ) زبان وگفتار ريشه در ذات و طبيعت انسان دارد حال آن كه خط ونوشتار ذاتي و طبيعي انسان نيست وريشه در اجتماع وفرهنگ او دارد .

پ ) انسان همواره از نعمت زبان و گفتار بر خوردار بوده است . اما خط ونوشتار پديده اي بسيار تازه است .

ت) گفتار آني است و ناپايدار. يعني دريك زمان گفته مي شود وآثارش از بين مي رود اما نوشتار پايدار است .

خلاصه ی درس هفتم :

- درس املا از مهم ترین و پابرجاترین درس ها است .

- به یاری درس املا ، نوشتن و نگارش دانش آموز اصلاح و تقویت می شود .

- خط تحریری اختصاص به دست نوشت دارد و باید املا را با این خط نوشت .

- در نوشتن املا باید نشانه های خطی مورد توجه قرار گیرد .

خلاصه ی درس هشتم :

- مهم ترین عضو گزاره ، گروه فعلی است که معمولاً با شناسه همراه است .

- فعل پنج ویژگی دارد : شخص – زمان – گذر – وجه – معلوم ومجهول – هر فعل شش شخص دارد .

- فعل سه زمان اصلی دارد : گذشته – مضارع – آینده .

- افعال در زمان های گوناگون کاربرد خاصی دارد .

- فعل ممکن است ناگذر یا گذرا باشد. بعضی از افعال دو وجهی هستند .

- تلقی گوینده یا نویسنده از جمله یعنی مسلّم و نامسلّم بودن یا امری بودن و نبودن فعل را وجه گویند .

- در زبان فارسی امروز سه وجه اصلی اخباری ، التزامی و امری وجود دارد.

بیاموزیم :

به کار بردن با و برای به جای « به وسیله ی » و « به منظور » مناسب تر است : زیرا جمله کوتاه تر می شود و پیام زودتر به خواننده یا شنونده منتقل می شود مثال : او به وسیله ی مطالعه ، خودش را برای امتحان آماده کرد . او با مطالعه ، خودش را برای امتحان آماده کرد .

خود آزمایی درس هشتم :

1) زمان و کاربرد و وجه فعل هایی را که در متن زیر مشخص شده اند ، بنویسید .

 

فعل	زمان	كاربرد	وجه فعل
به سر مي برًد	ماضي استمراري	براي بيان كار درگذشته به طور  پيوسته	خبري
مي آمد	ماضي استمراري	براي بيان كار درگذشته به طور  پيوسته	خبري
مي خواند	ماضي استمراري	براي بيان كار درگذشته به طور  پيوسته	خبري
گفت	ماضي ساده	براي بيان كار در گذشته به طور كامل	خبري
پيداخواهم كرد	آينده	براي بيان كار درآينده	خبري
خواهم بست	آينده	براي بيان كار درآينده	خبري
ديد	ماضي ساده	براي بيان كار درگذشته به طور كامل	خبري
مي گفتند	ماضي استمراري	براي بيان كار درگذشته به طور  پيوسته	خبري
شده است	ماضي نقلي	براي بيان كاري كه درگذشته انجام گرفته واثر ونتيجه آن مورد نظر است .	خبري

 

2)  در باره ی خط و نوشتار در زبان توضیح دهید .

خط و نوشتار خاستگاه فرهنگي و اجتماعي دارد و ساخته خود انسان است و انسان براي يادگيري آن بايد زحمت بكشد و در مدرسه وكلاس ونزد معلم ، آن را ياد بگيرد زيرا خط ونوشتار بنابه ضرورت هاي اجتماعي وفرهنگي اختراع شده است وبر زبان وگفتار افزوده گرديده اسـت . بـنابراين خط ونوشتار به طور مستقيم به واسطه ي گفتار با زبان پيوند مي خورد به اين معني كه ما نخست زبان را به صورت گفتاردرمي آوريم و آن گاه گفتار را به كمك خط به شكل نوشتار مي نويسيم .  خط ونوشتار پديده اي تازه است و به همين دليل نمي تواند بخش اصلي گفتار به شمار رود . از آن جا كه نوشتار نمود ديداري زبان است در اين جا نيز مثل گفتار هر اشتباهي كه رخ دهد مربوط به نوشتار است نه زبا ن. از سوي ديگر انسان براي آن كه  گفتار را تثبيت كند دست به ابداع و اختراع خط زده است با توجه به اين كه هميشه در طول زمان بين شكل گفتاري زبان وشكل نوشتاري آن فاصله ايجاد مي شود افراد ناگزيرند كه نوشتار و خط را در مدرسه و نزد معلم ياد بگيرند.

3) به جای کلمات مشخص شده ، کلمات کوتاه تری قرار دهید .

از دوستم نامه اي آمد .  -   چرا غايب شده است ؟ -   با تاكسي به خانه رفتم . -  چرا به مدرسه نيامدي ؟

خلاصه ی درس نهم :

- نوشتن عبارت از نمایش دادن کلام به وسیله ی حروف و ترکیبات گوناگون آن ، که با استفاده از نشانه های نگارش ، روح و روان خاصی پیدا می کند .

- روان شناسان می گویند : نوشته ی هر شخص بازتاب اندیشه ها و تمایلات درونی و برونی و پرتوی از شخصیت وی است.

- در نگارش هر نوع نوشته ای ، اعم از مقاله ، داستان ، گزارش ، کتاب و شرح سفر به طرح و نقشه قبلی نیاز است .

- هر طرح به مصالح و مواد خاصی احتیاج دارد ، هم چنان که اجرای نقشه ی معمار به مواد و مصالح ساختمانی نیازدارد .

- برای هر نوشته ای طرح خاصی لازم است .

- در نوشته های کوتاه ، طرح ممکن است ذهنی باشد اما در نوشته هاب بلند ، باید عینی و مکتوب باشد .

- هر طرحی بسته به اهمیت موضوع می تواند بسته و محدود یا گسترده باشد .

- یکی از لوازم تهیه طرح ، فکر کردن در باره ی ابعاد موضوع است .

- طرح نوشته : الف ) چارچوب موضوع مورد نظر ما را تعیین می کند . ب) به نوشته ی ما نظم و انسجام می بخشد .

پ) درسرعت و دقت نگارش مؤثر است . ت) به ما فرصت می دهد که به طور همه جانبه و علمی به موضوع بنگریم .

بیاموزیم :

کلماتی مانند : املا ، انشا ، اجزاء و استثنا عربی هستند و در فارسی بدون همزه ی پایانی نوشته می شوند . هر گاه این نوع کلمات مضاعف یا موصوف واقع شوند ، از نوع کلمات مختوم به « ا » محسوب می شوند و در نتیجه « صامت میانجی «ی» »

می گیرند مانند : املای فارسی .

خود آزمایی درس نهم :

1) درباره ی یکی از موضوعات زیر یا موضوع دلخواه دیگر ، طرحی تهیه کنید . تکلیف دانش آموز .

2) واژگان ، ترکیبات ف کنایات ، اصطلاحات ، امثال و حکم ، سخنان و اشعار معروف و آیات و احادیثی را در باره ی موضوع « احسان » جمع آوری کنید و با یک طرح قبلی انشایی بنویسید . تکلیف دانش آموز .

3) این جمله را وبرایش کنید . اعتلاء و ارتقاءمقام آن شخصیت علمی دور از انتظار نبود .

اعتلا و ارتقاي مقام آن شخصيت علمي دور از انتظار نبود .

4) در خط تحریری « س » و « ش » کشیده پیش از چه حرف هایی باید دندانه دار نوشته شوند ؟

شكل كشيده ي « س » و « ش » مخصوص خط تحريري است و همه جا نمي توان آن رابه كار برد .

قبل از خود « س » و « ش » کشیده / پیش از حرف « یِ » آخر / پیش از « ه » / قبل از حروف « خ » ، « ج » ، « ح » ، « چ » / قبل از حرف « ن » .

5) یکی از موضوعات انشای سال گذشته را انتخاب کنید و این بار با استفاده از طرح ( ر.ک.درس پنجم ) ان را بپرورانید .

تکلیف دانش اموز .

خلاصه ی درس دهم :

- فعل یا گذراست یا ناگذر – فعل های گذرا سه نوع دارتد گذرا به مفعول ، گذرا به مسند، گذرا به متمم .

- چهارمین ویژگی فعل ، معلوم یا مجهول بودن آن است .

- فعل مجهول همیشه از فعل های گذرا به مفعول ساخته می شود . از فعل های ناگذر نمی توان جمله ی مجهول ساخت .

- فعل معلوم ، فعلی است که به نهاد ( فاعل ) نسبت داده شود .فعل مجهول فعلی است که به مفعول نسبت دارد .

- نهاد جمله ای که در آن فعل مجهول باشد مفعول است .

- درفارسی امروز ، همه ی فعل های گذرا به مفعول را می توان با آوردن تکواژ منفی ساز « ن » منفی کرد .

- تکواژ منفی ساز « ن » در فعل های مرکب ، پیش از جزء صرفی می آید .

- درفارسی امروز برای فعل نهی نیز همان تکواژ « ن » به کار می رود . نکن – نرو .

- پرسشی کردن جمله ها در فارسی امروز به دو طریق ؛ استفاده از واژه های پرسشی یا آهنگ صورت می گیرد .

خود آزمایی درس دهم :

1) واژه های زیر را در جمله ی نمونه جانشین سازی کنید .

خواندن – فرستادن – بردن – دیدن – آوردن

نامه خوانده مي شود / نامه فرستاده مي شود / نامه برده مي شود / نامه ديده مي شود / نامه آورده مي شود .

2) به جای « نوشت » فعل های زیر را در جمله ی نمونه بنویسید و جمله را مجهول کنید :

 

فعل	معلوم	مجهول
مي نويسد	علي نامه را مي نويسد	نامه نوشته مي شود
بنويسد	علي نامه را بنويسد	نامه نوشته شود
دارد مي نويسد	علي نامه را دارد مي نويسد	نامه دارد نوشته مي شود
خواهد نوشت	علي نامه را خواهد نوشت	نامه نوشته خواهد شد
نوشته است	علي نامه را نوشته  است	نامه نوشته شده است
نوشته بود	علي نامه را نوشته بود	نامه نوشته شده بود
داشت مي نوشت	علي نامه را داشت مي نوشت	نامه داشت نوشته مي شد
مي نوشت	علي نامه را مي نوشت	نامه نوشته مي شد
نوشته باشد	علي نامه را نوشته باشد	نامه نوشته شده باشد

3) به جای « فردا » قیدها و گروه های اسمی زیر را در جمله ی نمونه بگذارید و مطابق با آن ها فعل را تغییر دهید .

 

قيد	جمله مجهول
يك ساعت بعد	يك ساعت بعد ، نامه نوشته خواهد شد .( نوشته مي شود )
همين حالا	همين حالا نامه نوشته مي شود.
تا چهار  پنج روزديگر	تا چهار پنج روز ديگر نامه نوشته خواهد شد.( نوشته مي شود )
پارسال	پارسال نامه نوشته شد .(نوشته شده بود )
پيش از آمدن شما	پيش از آمدن شما نامه نوشته شده بود .( نوشته شد ، نوشته شده است .)
فردا صبح	فردا صبح نامه نوشته خواهد شد .( نوشته مي شود )
هفته آينده	هفته آينده نامه  نوشته خواهد شد.( مي شود )
قبلا	قبلا نامه نوشته  شده است  .(شده بود،نوشته شد )
تا چنددقيقه ي ديگر	تا چند دقيقه ي ديگر نامه نوشته خواهد شد. (مي شود )
بعدا	بعدا نامه نوشته خواهد شد.( مي شود )
ديروز	ديروز نامه نوشته شد.( شده است ، شده بود)

4) در جمله های مجهول زیر ، زمان فعل ها را تعیین کنید . آن گاه با حفظ زمان ، فعل های مجهول را به معلوم تبدیل کنید و گروه اسمی داخل کمانک را نهاد جمله ی جدید قرار دهید .

شاه مردم بي گناه را گروه گروه به گلوله مي بست .

-  امام خميني حكومت ستم شاهي را بر انداخت .

- آيا ايرانيان باز هم شاهكارهايي هم چون شاهنامه ي فردوسي خواهند سرود ؟

- جوانان ايران در سايه ي تلاش و از خود گذشتگي و عشق به هم نوع ، پرچم علم و فضايل اخلاقي را در سراسر دنياخواهند افراشت .

- غلامحسين يوسفي ،كتاب چشمه ي روشن را در نقد و تحليل نمونه هايي از شعر فارسي نوشت .

-  اعتياد بسياري از استعدادها را كشته است .

خلاصه ی درس یازدهم :

-  شروع نوشته و چگونگی آغاز آن ، از اهمیت بسیاری برخوردار است .

- با فضا سازی یا براعت استهلال ، به نوشته تحرک و جذابیت بیشتری داده می شود .

- نگارش پایان هر نوشته ، به اندازه ی آغاز کردن مناسب آن ، مهم ، دقیق و حساس است .

- در نوشته های سنتی معمولاً نتیجه گیری به عهده خود نویسنده بوده ودر حالی که امروزه این عمل در اغلب موارد به خواننده واگذار می شود .

- پایان نوشته ، می تواند شیوه های گوناگون داشته باشد .

- نام گذاری و عنوان نوشته علاوه بر رعایت زیبایی ، باعث جلب توجه خواننده نیز می شود.

- برای انتخاب عنوان و نام گذاری نوشته ، راه های گوناگونی وجود دارد .

بیاموزیم :

حذف فعل یا بخشی از آن باید طبق ضوابطی انجام  گیرد .

بدون وجود قرینه نمی توان فعل یا بخشی از آن را از جمله حذف کرد : « معلم واردکلاس شد ودرس را شروع کرد. »

دراین عبارت ، فعل جمله ی اول بدون قرینه حذف شده که نادرست است .

خود آزمایی درس یازدهم :

1) با توجه به شروع داستان ، آن را به گونه ای به پایان ببرید و نام مناسبی برای آن انتخاب کنید . تکلیف دانش آموز.

2) آغاز و پایان یکی از داستان ها ، مقالات ، گزارش ها .... را که تاکنون خوانده اید بررسی کنید . نکلیف دانش آموز.

3) با مراجعه به انشاهای سال گذشته خود ، یک بار دیگر آغاز و پایان هریک را بررسی کنید . تکلیف دانش آموز .

4) چند کتاب یا مقاله را که به نظر شما عنوان آن ها به جا و متناسب انتخاب شده است ، نام ببرید .

حافظ نامه ( بهاء الدين خرمشاهي ) پله پله تا ملاقات خدا، با كاروان حلّه، سر ني و بحر دركوزه ( عبدالحسين زرين كوب ) سووشون( سيمين دانشور) مقاله ياد ياران ( در مجله ي رشد ادب فارسي به قلم دكتر ذوالفقاري) ديداري با اهل قلم و چشمه ي روشن  ( دكتر غلامحسين يوسفي ) از پاريز تا پاريس ( دكترباستاني پاريزي )  .

5) از فعل های «بگویم « ، « رفته ای » ، « بیندیش » ، « خواهم بست » ، « دید » و« گرفت » با حفظ شخص ، ماضی التزامی ، ماضی مستمر و مضارع مستمر بسازید.

 

فعل	ماضي التزامي	ماضي مستمر	مضارع مستمر
بگويم	گفته باشم	داشتم مي گفتم	دارم مي گويم
رفته اي	رفته باشي	داشتي مي رفتي	داري مي روي
بينديش	انديشيده باشي	داشتي مي انديشيدي	داري مي انديشي
خواهم بست	بسته باشم	داشتم مي بستم	دارم مي بندم
ديد	ديده باشد	داشت مي ديد	دارد مي بيند
گرفت	گرفته باشد	داشت مي گرفت	دارد مي گيرد

6) جملات زیر را ویرایش کنید .

خواهم به تو گفت چگونه پیروز شدن خود را .

چگونه پيروز شدن خود را به تو خواهم گفت .

انبیای الهی در برابر ظالمان قیام و پیام حق را به گوش آن ها رسانیدند .

انبياي الهي در برابر ظالمان قيام كردند و پيام حق را به گوش آن ها رسانيدند .

خلاصه ی درس دوازدهم :

- برخی دستور نویسان ساختمان فعل را به سه صورت ( ساده ، پیشوندی ، مرکب )تقسیم می کنند .

- فعل ساده آن است که بن مضارع آن یک جزء ( تکواژ ) باشد ؛ مثل : خوابیده است ( خواب ) .

- تکواژ ، کوچک ترین واحد معنایی دار زبان است .

- تکواژ گاه کاربرد مستقل دارد ( تکواژ آزاد ) .

- تکواژ گاه کاربرد مستقل ندارد ( وند- تکواژ وابسته ) .

- فعل پیشوندی با « وند » همراه است .

- اگر به اول فعل های ساده ( وند ) افزوده شود ، این فعل را پیشوندی می گویند ؛ مانند : برآورد ، فرورفت .

- « وند » تکواژی است که معنا و کاربرد مستقل ندارد و دو دسته است : صرفی – اشتقاقی .

- فعل مرکب : اگر پیش از فعل ساده یا پیشوندی یک یا چند تکواژ مستقل بیاید و با آن ترکیب شود ، کلمه ی حاصل فعل مرکب است .

- هیچ گاه فعل ساده یا مرکب را خارج از جمله بررسی و مشخص نمی کنیم .

- برای ساختن فعل های ماضی بعید ، التزامی ،  نقلی و مستمر و مضارع مستمر و آینده و فعل های مجهول از فعل های کمکی استفاده می شود .

بیاموزیم :

هرگاه در یک جمله ، دو کلمه با مفهوم یکسان بدون واو عطف  به کار رود یکی از آن کلمات ، تکراری و زیادی خواهد بود که در اصطلاح به این نوع کاربرد « حشو » می گویند .

سوابق  گذشته ی  شما روشن است .( باید یکی از کلمات سوابق یا گذشته حذف شود . )

پس  بنابراین  اگر تلاش کنی موفق می شوی . ( یکی از دو واژه های پس یا بنابراین باید حذف شود . )

خود آزمایی درس دوازدهم :

1) در متن زیر فعل ها را از نظر ساختمان بررسی کنید .

می خواست ( ساده ) ، برآورد ( پیشوندی ) ، نمی توانست ( ساده ) ، می کوشید ( ساده ) ، بود ( ساده ) ،کند ( ساده ) کرد

( فعل ساده ) ، گفت ( ساده ) ، شده ای ( ساده ) ، داری ( ساده ) ، گفت ( ساده ) ، گرفته بود ( ساده ) ، شدم (ساده) ، است

( ساده ) ، است ( ساده ) .

2) نهاد جمله های زیر را معلوم کنید .

- معلمان ، جوانان را از زيان هاي خانمان سوز اعتياد آگاه مي كنند .  ( 4 جزئي مفعولي و مسندي ) ← آگاه مسند

- دانشمندان چراغ دانش را هميشه فروزان مي كنند . ( 4 جزئي مفعولي و مسندي ) ← فروزان مسند

-  مهتاب ، همه جا را روشن كرد . ( 4 جزئي مفعولي مسندي ) ← روشن مسند

-  مادر غذا را زود حاضر كرد . ( 4 جزئي مفعولي مسندي )

3) هریک از ساخت های زیر را در جمله ای به کار ببرید و ساده و مرکب بودن آن ها را در آن جمله نشان دهید .

مادر در تربيت اين كودك رنج برد .(ساده ) ← رنجي برد ، رنج بسيار  برد

- حميد براي آماده كردن اين مقاله زحمت كشيد .( ساده ) ← زحمت زيادي كشيد ، زحمت ها كشيد

- او گذشته ها را فراموش كرد . (مركب )

- در كلاس باز شده است .( ساده ) ← بازتر شده است

- كودك از پشت پنجره فرياد مي زند . (ساده ) ←  فرياد بلند مي زند ، فرياد ها مي زند ، فريادي مي زند

- احمد پيش آمد(ساده) ← پيش تر آمد (2جزئي)

- او به سؤالات جواب داد .( ساده ) ← جوابي داد ، جواب ها داد

- معتاد با اين عادت زشت به خود ستم مي كند .( ساده ) ← ستم ها مي كند ، ستمي مي كند

4) دربخش بیاموزیم نمونه های بسیاری از حشو داده شده است . دلیل حشو بودن تعدادی از این نمونه ها را توضیح دهید .

دليلش اين است كه يكي از دو كلمه اي كه همراه هستند ، تداعي كننده ي مفهوم كلمه ي ديگري است و نيازي به طرح هر دو كلمه با هم نيست مگر آن كه بين آن ها « و » بيايد  سير گردش روزگار: كلمه ي «سير» خود به معني « گردش » است .

5) به جز نمونه های « بیاموزیم » این درس ، نمونه های دیگری از « حشو » رادرزبان فارسی امروز پیدا کنید .

صعود به بالا ، سقوط به پايين ، كمدي خئده آور، محاصره از هر سو ، صداع سر، دوباره بازخواني ، روغن چرب ، استمداد طلبيدن ، يخ خنك ، رود اروند رود ، شب ليله القدر ، نيم رخ صورت ، ريسك خطر ناك ، الي تاهفت شب ، لذا به اين دليل ، در سال هاي نخستين صدر اسلام ، مفيد فايده ، مثمر ثمر ، درخت نخل خرما

خلاصه ی درس سیزدهم :

- تشدید : گذاشتن تشدید در کلماتی که تشدید میانی دارند الزامی است مانند : فعّال .

- گذاشتن تشدید در کلماتی که تشدید پایانی دارند به شرطی لازم است که پس از حرف مشدّد یک مصوت بیاید ،

مانند : فنّ کشتی .

- تشدید باید درست روی حرف مشدّد باشد . مانند : عبدالمطلّب .

- تنوین : کلمات تنوین دار ، در فارسی ، همواره قید هستند . رعایت آن در املا الزامی است . مانند : حتماً .

- مدّ : گذاشتن مد در مواردی که نیاز است ، الزامی است .

- ی میانجی : این نشانه باید در همه جا رعایت شود . مانند : کارخانه ی ذوب آهن .

- فاصله : فاصله ی مناسب بین واژه ها باید رعایت شود درغیر این صورت موجب بدخوانی و بدفهمی می شود . مانند :

او هر روزنامه ای را می خواند او هر روز نامه ای می خواند .

خود آزمایی درس سیزدهم :

1) املای تشدید میانی با تشدید پایانی چه تفاوتی دارد ؟ برای هر کدام مثالی بزنید .

تشديد مياني كاملاً محسوس است . گذاشتن تشديد در كلماتي كه تشديد مياني دارند ، لازم است. مانند ؛ ارّه ، نقّاش ،بنّا .

همچنين گذاشتن تشديد براي كلماتي كه « تشديد پاياني » دارند ، لازم است ؛ به شرط اين كه پس از حرف مشدد يك مصوت باشد . مانند او سد ساخت .( درست )، او سدّ ساخت . ( نادرست )، بر حقّم ( درست )، بر حقم ( نادرست ) ، حقّ من ، حقّ و باطل ، سدّ راه ،خطّ زيبا .

2) چرا املای « ی » میانجی بزرگ بر شکل کوچک آن ترجیح دارد ؟

چون ممكن است با حرف همزه اشتباه گرفته شود . علاوه بر آن باعث سهولت در گفتار و نوشتار مي شود .

3) کاربرد نشانه ی مد در خط فارسی با همین نشانه در خط عربی چه تفاوتی دارد ؟

مد در زبان فارسی فقط روی مصوت بلند قرار می گیرد در صورتی که در زبان عربی بدین گونه نیست مانند : والضالیّن.

در خطّ عربي در همه حال بايد نوشته شود ، اما در خطّ فارسي فقط در مواردي بايد رعايت شود كه نگذاشتن آن ابهام ايجاد مي كند .

خلاصه ی درس چهاردهم :

- پژوهش عبارت از کشف و دریافت آنچه بر دیگران مجهول است و نیز بر گشودن و گستردن و روشن ساختن آنچه به اجمال بر دیگران معلوم است .

- پژوهش در مسائل و زمینه های مختلف به سه طریق مشاهده ، تحقیق عمومی و تحقیق کتاب خانه ای صورت می گیرد.

- در روش مشاهده ، پژوهشگر ، مراکز و موارد تحقیق را حضوری مورد بررسی و مشاهده قرار می دهد .

- روش های تحقیق هر موضوع متفاوت است .

- روش های کلی و عمومی تحقیق از دیدگاه دیگر عبارتند از : تجربه و آزمایش ، مشاهده ، پرس و جو ، مطالعه .

- کتاب خانه یکی از ابزارهای مهم مرجع شناسی است .

- در مصاحبه ، نکاتی به دست می آید که از طریق کتاب خانه و مطالعه ممکن نیست .

- در همه ی کتاب خانه های معتبر ، مشخصات کتاب را روی سه کارت به شرح زیر می نویسند :

الف) به نام مؤلف      ب) به نام و عنوان کتاب          ج) موضوعی

- مراجع در کتاب خانه ها نگهداری می شوند و امانت داده نمی شوند .

بیاموزیم :

اگر جمله ای دارای نهاد باشد و بتوان فعل های آن را به صیغه ی معلوم به کار برد ، بهتر است از به کار بردن فعل به صیغه ی مجهول پرهیز کنیم ؛ مانند : گلدان به وسیله ی گربه شکسته شد      گربه گلدان را شکست .

پاسخ سوالات شیمی درپایان صفحه توسط معلم نوشته شده بود.            معلم پاسخ سوالات شیمی رادرپایان صحفه نوشته بود.

خود آزمایی درس چهار دهم :

1) در باره ی یکی از موضوعات زیر گزارشی تهیه کنید . تکلیف دانش آموز .

2) با مراجعه به کتابخانه ی مدرسه یا محل زندگی خود ، از طریق برگه دان ، فهرست ها ، کتاب شناسی ها و آرشیو مجلات ،

نام کلیه ی منابع مربوط به یکی از موضوعات زیر یادداشت کنید . تکلیف دانش آموز .

3) در جمله ی « بهزادکتاب را آورد » به جای « آورد » گروه های فعلی زیر را قرار دهید و جمله را مجهول کنید.

خواهد گرفت ، خریده بود ، گرفته است ، می خرد ، می دید .

فعل	جمله معلوم	جمله مجهول
خواهد گرفت	بهزاد كتاب را خواهد گرفت.	كتاب گرفته خواهد شد.
خريده بود	بهزاد كتاب را خريده بود .	كتاب خريده شده بود .
گرفته است	بهزاد كتاب را گرفته است .	كتاب گرفته شده است .
مي خرد	بهزاد كتاب را مي خرد	كتاب خريده مي شود .
مي ديد	بهزاد كتاب را مي ديد .	كتاب ديده مي شد .

4) جمله ی مقابل را ویرایش کنید : تاکنون ابتکارات علمی فراوانی از سوی متفکران ایران صورت گرفت .

تا كنون متفكران ايراني ابتكارات علمي فراواني را انجام داده اند .